БАДÆНТÆ

Ирон мардæгъдау. Ныр æй кæнынц Ногбоны хæдфæстæ къуырисæры æхсæвы. Афæдзы дæргъы чи амæлы, уыдоны бинонтæ сын уыцы æхсæвмæ алкæмæн дæр йæ уаты æрцæттæ кæнынц фынджыдзаг алыхуызон хæринæгтæй, нозтытæй, халсартæй æмæ адджинæгтæй, стæй – йæ райстбавæрды фæлыст. Мардмæ æввахсдæр хæстæг сылгоймаг рагацау æрцæттæгонд дыууæ хъилимæ уаты къуымы æрлæууы хъарæггæнгæ. Дзуарæвæрд сæ бабæтты. Уый фæстæ сыл марды уæлæдарæс скæны. Афтæмæй дзы рауайы, сæ марды æнгæс быдыргъ. Быдыргъ фынджы фарсмæ бандоныл æрфидар кæны, раст цыма йыл, чи амард, уый бадгæ кæны, афтæ. Фынгыл фæсудзынц мыдадзын цырæгътæ. Йæ фæйнæфарс фæбадынц: нæлгоймæгтæ – иуæрдыгæй, сылгоймæгтæ – иннæрдыгæй. Къулыл-иу ауыгъд уыд, цы хæцæнгæрзтæ дардта, цавæр æрмдæсныйы кусæнгæрзтæй куыста, цавæр фæндырæй цагъта, уыдон.

Хъыггæнæг, адæм æхсæв-бонмæ уæгъд нæ уадзынц марды фынг. Рæстæгæй-рæстæгмæ райхъуысы сæ хъарæджы ныхæстæ, кæуын æмæ ма суанг хъæрæй ныхас дæр. Мард, дам, æнæ хъæлдзæг ныхас нæ фидауы, фæзæгъынц ирон адæм. Бонивайæнты хистæр фынджы дзаг ныххæлар кæны мардæн, стæй арфæ ракæны æхсæвбадæнты мардæн лæггадгæнджытæн. Уый фæстæ фынгыл æрбадынц. Бадæнты хæрнæджы фынгмæ хонгæ нæ кæнынц. Нæлгоймæгтæ дзы бирæ нæ фæстиат кæнынц.

Ирон динон уырнынадмæ гæсгæ, чи амæлы, уый уд афæдзы дæргъы йæ кæндты æрыздæхы йæ хæдзармæ, йæ бинонтæм йæ хъус дары, сæхи куыд дарынц, уымæ гæсгæ сыл хæрзмæ ауды. Уымæ гæсгæ йын мæрдджынтæ йе 'гъдæуттæ куыд аивдæр кæныныл архайынц, сæхи уæздан дарынц – хæдзарæй хъæр-хъæлæба хъуамæ ма райхъуыса, саударæг хъуамæ макæимæ фæхыл уа, йæ цуры иннæтæ дæр сæхи дарынц, аргъуц дзы кæнгæйæ. Мæрдджын йæ дзыхмæ ног дыргъ, халсар, хорз хæринаг не схæсдзæн, цалынмæ дзы йæ мардæн рухс зæгъа, уæдмæ. Уымæ гæсгæ йын афæдзы алы афон дæр цæттæ кæны фынджы дзаг. Ногбон куы ралæууы, уæд уый хæдфæстæ Бадæнтæ дæр уыцы æгъдауы фæлгæты вæййынц. Уæдæ мах Ногбоныл куы фæцин кодтам, алыхуызон хæрд æмæ нозтæй нæхимæ куы фæкастыстæм, уæд дзы, фарон ацафон дæр ма нæ фарсмæ чи уыд, уый хъуагæй куыд ныууадзæм. Æмæ уымæн йæ фынджыдзаг фæбæркадджындæр вæййы. Ног мард, дам, афæдзы дæргъы йæ алы кæндмæ дæр Мæрдты бæсты хицау Барастырæй йæхи ракуры уæлзæхмæ æмæ йæ уд æрбацæуы сæ хæдзармæ. Йæ райст-бавæрд уæлæдарæсæй йын цы быдыргъ скæнынц, уым бацæуы æмæ йæ фынджыдзаджы хæринæгтæй йæхи хорз фены: сæ хæрз æмæ адджын тæфæй. Хæргæ та сæ æхсæвбадæнты устытæ æмæ лæгтæ бакæнынц.

Раздæр, дам-иу марды быдыргъмæ хатгæ дæр кодтой. Ома, мæнæ уыцы хæринагæй, дыргъæй, халсарæй дæр ахæр, ацы нозтæй дæр ануаз. Сæрмагондæй йын-иу дзыкка дæр ма скодтой. Стæй-иу æй фæсæмбисæхсæв марды хуыссæны дæр схуыссын кодтой. Хуыссыны размæ-иу ын йæ къæхтæ æмæ къухтæ ныхсынæн æрбахастой дон, сапон æмæ хисæрфæн, стæй нуазыны дон. Боныцъæхтыл-иу йæ уд атагъд кодта Мæрдты бæстæм.

Æппæт уыцы кæнгæ митæ уыдысты «куы уаиды» митæ. Бинонты ма фæфæнды иу æхсæв ма уæддæр се 'хсæн куы уаид, сæ иузæрдион æнкъарæнтæ йæм равдисын. Фæлæ ирон адæммæ хуымæтæджы нæ баззад ахæм ныхас: «Бадæнты бандон сайаг у».

кæс «АРВЫ ДУАР»-Ы СÆРГÆНДТÆ